Historia parafii Wniebowzięcia NMP w Szczytnie
Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Szczytnie – parafia rzymskokatolicka mieszcząca się w Szczytnie. Przynależy do archidiecezji warmińskiej i dekanatu Szczytno w województwie warmińsko-mazurskim. Siedzibą parafii jest Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Szczytnie. Funkcje proboszcza sprawuje ks. kan. Andrzej Adamczyk.
Rozpoczęcie budowy kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny miało miejsce 6 maja 1898 r. Wówczas położono kamień węgielny w miejscu, gdzie rozpoczęto pracę budowlaną nad owym obiektem sakralnym. Rok później, 19 listopada Andrzej Thiel pełniący urząd biskupa warmińskiego wyświęcił kościół ku czci Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Kolejne poświęcenie obiektu, które miało miejsce 2 lipca 1899 r., zapewniło obiektowi dodatkową godność, tj. św. Walentego.
Na początku czerwca 1905 r. w Szczytnie miała miejsce gwałtowna burza, która spowodowała znaczne zniszczenia budynku kościelnego. Piorun zniszczył wówczas organy kościelne, wieżę oraz dzwony. Do degradacji kościoła przyczyniły się również działania wojenne z okresu I wojny światowej, ponieważ Szczytno już na początku wojny znalazło się w pasie poczynań wojsk. Najbardziej ucierpiała wieża kościoła, dlatego stworzono drewniane zabezpieczenie oraz dach o konstrukcji dwuspadowej. Jeszcze w czasie trwania wojny, w 1916 r., wzniesiono plebanię. Od chwili wybudowania kościoła po dzień dzisiejszy obiekt ten służył wyłącznie katolikom.
Kościół pobudowano z cegły, w ujęciu prostokątnym. Posiada 3 nawy. Jest to budynek halowy, utrzymany w stylu neogotyckim. Prezbiterium zostało wydzielone. Wieżę wzniesiono na planie kwadratu. Po jej bocznych stronach znajdują się kaplice. Ponadto kościół posiada kruchtę i nastawę złożoną z ośmiu boków, która jest wyposażona w okrągłe tarcze zegarowe na każdej ze stron.
Autorem XX-wiecznego głównego ołtarza kościoła jest August Lorkowski, który stworzył go w swoim zakładzie mieszczącym się w Gietrzwałdzie. W środku ołtarza umieszczono obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy oraz figurę św. Jana, św. Pawła, św. Łukasza, św. Piotra, św. Mateusza, św. Marka. Ołtarze boczne również zaopatrzono w figury świętych dzięki wsparciu ks. Walentego Tolsdorfa.
Dodatkowe informacje
Jest to kościół neogotycki, niezorientowany, halowy, trójnawowy. Wzniesiono go z cegły, na planie prostokąta. Posiada wydzielone prezbiterium, węższe i niższe od głównej bryły budynku. Wieżę, zbudowaną na planie kwadratu, ujętą po bokach kaplicami i poprzedzoną kruchtą, wieńczy ośmioboczna nastawa z tarczami zegarowymi (z czterech stron) i ostrosłupowy hełm. Ściany korpusu wspierają uskokowe podpory. Ozdobą budowli są schodkowo-sterczynowe szczyty i ostrołukowe blendy.
Ołtarz główny pochodzi z początku XX wieku i został wykonany w warsztacie Augusta Lorkowskiego w Gietrzwałdzie. W centrum za ołtarzem znajduje się witraż Wniebowzięcia NMP. Poniżej w ołtarzy znajduje się obraz Matko Bożej Nieustającej Pomocy. Znajdują się tam również figury świętych: Piotra, Jana, Łukasza; Marka, Pawła i Mateusza. Ołtarze boczne: św. Józefa (z figurami św. Anny i św. Joachima) oraz Najświętszego Serca Jezusowego (z figurami św. Stanisława Kostki i św. Alojzego Gonzagi), ufundowane przez ks. Walentego Tolsdorfa, zostały wykonane w 1899 roku w pracowni Ferdynanda Stuflessena z St. Ulrich Griiden. W tym samym stylu co ołtarze boczne wykonano stacje Drogi Krzyżowej i ambonę, zwieńczoną baldachimem z figurą anioła. Kościelne witraże pochodzą z warsztatu Alberta Rednera z Wrocławia. Sklepienia i filary ozdobione są polichromią z ornamentyką roślinną oraz współcześnie wykonanymi medalionami świętych.